ΥΠΟΜΝΗΜΑ της Δημοκρατικής Συνεργασίας Αρχαιοφυλάκων για την διαμόρφωση του νέου Οργανογράμματος Υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού,

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΑΡΧΑΙΟΦΥΛΑΚΩΝ Δικτυακός τόπος: www.neapnyka.gr e-mail: neapnyka@gmail.com

Αθήνα 25/10/2012

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Με αφορμή την νομοθετική πρωτοβουλία για την διαμόρφωση του νέου Οργανογράμματος Υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού, του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, κατ΄ εφαρμογή γενικότερης πολιτικής περί μεταρρυθμιστικής τομής στη δημόσια διοίκηση, η Δημοκρατική Συνεργασία Αρχαιοφυλάκων, θέτει υπ’ όψιν σας τα εξής:

Ο κλάδος ΔΕ Φύλαξης – Πληροφόρησης, ο οποίος είναι ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους στη Γενική Γραμματεία Πολιτισμού, απαριθμεί περίπου 2000 εργαζόμενους στα Μουσεία και τους Αρχαιολογικούς Χώρους όλης της Χώρας. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτες των υπηρεσιών του πρώην Υπουργείου Πολιτισμού αλλά και της ΠΕΥΦΑ θα έπρεπε να απαριθμεί 4500 υπαλλήλους, προκειμένου να ανταποκρίνεται σωστά στις νέες ανάγκες των Μουσείων και των Αρχαιολογικών Χώρων.

Πρόκειται για έναν κλάδο αυξημένων τυπικών προσόντων, έναντι άλλων της ίδιας κατηγορίας, όπως είναι: η καλή γνώση ξένης γλώσσας και η κατάρτιση αποφοίτων προερχομένων από Δημόσιο ΙΕΚ με ειδικότητα «Φύλακας Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων». Παρ’ όλα αυτά έως σήμερα δεν έχει καμία ιεραρχική δομή και εξέλιξη. Υπενθυμίζουμε ότι ο Οργανισμός  του Υπουργείου Πολιτισμού του 2003, ο οποίος βρίσκεται ακόμη σε ισχύ, προέβλεπε Γραφεία Φύλαξης - Πληροφόρησης ανά Εφορεία Αρχαιοτήτων, αλλά δεν στελεχώθηκαν ποτέ. Το γεγονός αυτό στέρησε αφενός από τον κλάδο οποιαδήποτε προοπτική διοικητικής εξέλιξης και αφετέρου από τις υπηρεσίες την γνώση και την εμπειρία των αρχαιοφυλάκων στον τομέα της Φύλαξης και Λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, οι οποίοι θα μπορούσαν να προσφέρουν αποτελεσματικότερα από θέσεις ευθύνης. Δεν είναι δυνατόν να δεχθούμε ότι ακόμη και σήμερα η μοναδική θέση ευθύνης που υπάρχει στον κλάδο μας, δηλαδή του Αρχιφύλακα, δεν είναι θεσμοθετημένη με τα γνωστά σε όλους μας προβλήματα.

Ενδεικτική αναφορά στα καθήκοντα του κλάδου ΔΕ Φύλαξης – πληροφόρησης γίνεται παρακάτω για να τονιστεί και να γίνει κατανοητή σε όλο το εύρος της η πολλαπλότητα και η πολυσχιδία των αρμοδιοτήτων του. Σαφώς υπάρχουν και πάρα πολλά άλλα καθήκοντα τα οποία δεν αναφέρονται στο παρόν κείμενο.

Ø  Ημερήσια και νυχτερινή φύλαξη αρχαιολογικών χώρων και μουσείων

Ø  Ασφάλεια αρχαιολογικών χώρων και μουσείων

Ø  Πληροφόρηση του επισκέπτη σε πολλές γλώσσες, εξυπηρέτηση και παροχή υπηρεσιών

Ø  Πώληση εισιτηρίων και τήρηση βιβλίων στα οποία καταγράφεται καθημερινά η οικονομική κίνηση του ταμείου

Ø  Τήρηση μηνιαίων καταστάσεων εισιτηρίων και απόδοση των εσόδων στο ΤΑΠΑ

Ø  Απόδοση στις Εφορείες Αρχαιοτήτων στατιστικών στοιχείων που αφορούν στην επισκεψιμότητα των αρχαιολογικών Χώρων και Μουσείων

Ø  Πώληση βιβλίων, καρτών, εκμαγείων, αντιγράφων κλπ του ΤΑΠΑ και τήρηση αντίστοιχων οικονομικών βιβλίων

Ø  Διαχείριση πωλητέων ειδών, εκδόσεων και εισιτηρίων ΤΑΠΑ

Ø  Διενέργεια περιπολιών στην εξωτερική περίμετρο αρχαιολογικών χώρων επισκέψιμων και μη

Ø  Έλεγχος αφύλακτων αρχαιολογικών χώρων και οικοπέδων για την πρόληψη λαθρανασκαφών και την πάταξη φαινομένων αρχαιοκαπηλίας

Ø  Άσκηση επίβλεψης εργασιών οικοδομικών έργων

Ø  Άσκηση επίβλεψης και φύλαξης κατά τη μεταφορά αρχαίων αντικειμένων, κατά το άνοιγμα προθηκών Μουσείων, κατά την επίσκεψη μελετητών, κατά τη διενέργεια ανασκαφών  κ.α.

Ø  Διενέργεια αυτοψίας και καταγραφή  σε ομώνυμο βιβλίο κάθε συμβάντος που λαμβάνει χώρα σε μουσείο ή αρχαιολογικό χώρο

Ø  Φύλαξη κλειδιών εργοταξίων, οικίσκων, γραφείων, εργαστηρίων, αποθηκών αρχαιοτήτων, αρχαιολογικών χώρων, μουσείων

Ø  Γνώση των κωδικών των συναγερμών

Ø  Χειρισμός καμερών και κλειστών κυκλωμάτων ασφαλείας

Ø  Μεταφορά και φύλαξη χρημάτων έως την απόδοσή τους

Ø  Τήρηση καταστάσεων μισθοδοσίας φυλακτικού προσωπικού και προσωπικού καθαριότητας

Ø  Διοικητική εργασία, σύνταξη εγγράφων και αναφορές κ.α.

ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ

Σε κάθε τυπική οργάνωση υπάρχει το στοιχείο της δομής. Δηλαδή, ένα σχήμα εσωτερικών σχέσεων ώστε να γίνεται δυνατή η επίτευξη των στόχων της.

Η ιεραρχική δομή δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι εργαζόμενοι μπορούν να έχουν ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη και στο οποίο επικρατεί ασφάλεια, βεβαιότητα, οργάνωση και προβλεψιμότητα, μέσα από την καθιέρωση συγκεκριμένων σχέσεων εξουσίας κι ευθύνης, γνωρίζοντας δηλαδή ποιος είναι υπεύθυνος και για τι. Επίσης, επιβεβαιώνει και τις προσδοκίες των υπαλλήλων για αξιοκρατία και κοινωνική κινητικότητα. Δέχονται δηλαδή, ότι δεν είναι όλοι το ίδιο ικανοί σε όλα και γι’ αυτό μπορεί κάποιοι να ανεβαίνουν σε ανώτερα σκαλιά της εξουσίας, αλλά αυτό δείχνει και μια αξιοκρατία που σημαίνει ότι όλοι, παρά τις διαφορές τους, αντιμετωπίζονται δίκαια.

Η ύπαρξη ιεραρχικής δομής λειτουργεί ως σύστημα παρακίνησης, δίνει το κίνητρο για την επίτευξη προαγωγών και απόκτησης κύρους. Οι άνθρωποι δίνουν αυθόρμητα εξουσία και κύρος σε εκείνους που ενεργούν για το κοινό καλό, οπότε το να εργαστούν για το σύνολο και να αποδώσουν ενισχύει την ανάγκη για σεβασμό κι εκτίμηση από τους άλλους. Η προσφορά κινήτρων ενθαρρύνει τη δημιουργική δραστηριότητα, τη δημιουργικότητα, την αποδοτικότητα, την παραγωγικότητα των εργαζομένων, ενώ η έλλειψή τους οδηγεί στην αδιαφορία και τη στασιμότητα. Ο υπάλληλος γίνεται παραγωγικότερος, αν ξέρει ότι τον περιμένει κάποια ανταμοιβή π.χ. προαγωγή ή αύξηση μισθού ή και τα δύο μαζί. Τα κίνητρα λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη, ως μοχλός που συνεγείρει όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις ενός ατόμου ή μιας ομάδας και τις μεταβάλλει σε παραγόμενο έργο. Τα κίνητρα αυξάνουν το ενδιαφέρον του εργαζόμενου για την ποσότητα και την ποιότητα του έργου του, καλλιεργούν την άμιλλα, παρακινούν για καλύτερη απόδοση και επίδοση στο αντικείμενο της εργασίας, ερεθίζουν τη φιλοτιμία και στηρίζουν την αξιοκρατία.

Η θετική παρακίνηση ισχύει για όσους βρίσκονται είτε χαμηλά είτε ψηλά στην ιεραρχία. Οι υψηλόβαθμοι νιώθουν την παρακίνηση ότι πρέπει να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των άλλων, είτε για να εξελιχθούν κι άλλο είτε για να διατηρήσουν τη θέση τους. Οι χαμηλόβαθμοι από την άλλη έχουν το κίνητρο να αποδώσουν για να πάρουν προαγωγή, για να αποφύγουν ίσως κυρώσεις, αλλά και για να αυξήσουν τη συνολική επιτυχία, γνωρίζοντας ότι αυτό θα έχει θετικές συνέπειες και για τους ίδιους. Στο επίπεδο της ομάδας αυτές οι συμπεριφορές συμπληρώνουν η μια την άλλη, δηλαδή συνδυασμένες διευκολύνουν τη σωστή ροή των εργασιών και το επιτυχές αποτέλεσμα του συνόλου.

Η ιεραρχία αυξάνει το συντονισμό. Είναι αδιαμφισβήτητη η αξία της ιεραρχικής κατάταξης στην εύρυθμη λειτουργία ενός οργανισμού. Όταν υπάρχει κενό εξουσίας και δεν είναι ξεκάθαρο ποιος έχει την τελική απόφαση και για ποια θέματα, τότε τα πράγματα περιπλέκονται και δημιουργούνται επιβλαβείς συγκρούσεις. Στην αντίθετη περίπτωση οι εργασίες είναι χωρισμένες σε διαφορετικά κομμάτια όπου κάθε εργαζόμενος αναλαμβάνει κι από ένα. Υπάρχουν δηλαδή διαφορετικοί ρόλοι που πρέπει να εκτελέσει ο καθένας κι αυτός ο διαχωρισμός δίνει και διαφορετικό βαθμό εξουσίας στις αποφάσεις. Αυτό, λοιπόν, βοηθάει στο συντονισμό γιατί ξέρουν ποιος είναι υπεύθυνος και σε ποιον τομέα, ποιος παίρνει εντολές από ποιον και σε ποιον λογοδοτεί για τις πράξεις και τις αποφάσεις του. Κάθε θέση δημιουργεί και διαφορετικές προσδοκίες κι αυτή η κατανομή διευκολύνει τις ομαλές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, μειώνοντας τις προστριβές, κι αυξάνει το συντονισμό μέσα σε ένα κλίμα που εξαλείφει την αβεβαιότητα κι ενισχύει την προβλεψιμότητα.

Άρα η ιεραρχία μειώνει τις συγκρούσεις κι αυξάνει τη συνεργασία καθώς είναι άρρηκτα δεμένη με τις παραπάνω προτάσεις του συντονισμού και της παρακίνησης. Όταν η ιεραρχία (για όλους του λόγους που αναφέρθηκαν) αυξάνει τη συνεργασία και την επιτυχία μιας ομάδας, τότε αυξάνονται κι οι συνολικοί πόροι της, άρα αντιστοιχεί κι ένα μεγαλύτερο κομμάτι στον καθένα. Αυτό παρακινεί τους χαμηλόβαθμους να συνεργαστούν. Ας δούμε ένα επεξηγηματικό παράδειγμα από το χώρο του αθλητισμού: παίκτες οι οποίοι δεν αποτελούν τους «σταρ» τις ομάδας συνεργάζονται οικιοθελώς με τους καλύτερους παίκτες, με σκοπό να πετύχουν το συλλογικό αποτέλεσμα που είναι η νίκη και το οποίο θα το καρπωθούν όλοι.

Αξιοκρατία και κίνητρα πάνε μαζί: χωρίς την προσδοκία προαγωγής γιατί να εργαστεί περισσότερο ο υπάλληλος; Αν λείψουν τα κίνητρα, λείπει αυτόματα ο ενθουσιασμός και ο ζήλος. Αλλά χωρίς ζήλο και ενθουσιασμό δεν υπάρχει διάθεση για δημιουργία και συνεπώς δεν υπάρχει παραγωγικότητα. Όπου δε θεσπίζονται κίνητρα, ή όπου καταργούνται τα καθιερωμένα, πνίγεται η όρεξη για δημιουργία, πρωτοβουλία και επέρχεται η ισοπέδωση ικανών και ανίκανων. Η ισοπέδωση είναι η μεγαλύτερη αιτία για κάθε είδους στασιμότητα, καθώς δεν ανταμείβονται οι άξιοι, δεν υπάρχει δηλαδή αξιοκρατία. Αντίθετα η δίκαιη ιεραρχική δομή δημιουργεί θετικές προσδοκίες ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει κι όσοι βρίσκονται σε χαμηλές βαθμίδες και το επιθυμούν μπορούν να προάγονται σε ανώτερες βαθμίδες και να έχουν κι εκείνοι πλέον έλεγχο σε αποφάσεις. Aς αναλογιστούμε τι συμβαίνει όταν κάποιος έχει δύναμη λόγω θέσης, αλλά δεν είναι αντίστοιχα ικανός. Τότε χάνει το σεβασμό των υφισταμένων του που πιθανότατα δε θα είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν. Με άλλα λόγια αμφισβητείται η αξιοπιστία κι η δικαιοσύνη της ιεραρχίας, οδηγώντας σε ανασφάλεια κι αβεβαιότητα, ενώ δημιουργούνται προστριβές ανάμεσα σε υψηλόβαθμα στελέχη και σε χαμηλόβαθμα που μάλλον θεωρούν τους εαυτούς τους πιο ικανούς.

Απεικόνιση της οργανωτικής δομής αποτελεί το οργανόγραμμα. Το οργανόγραμμα εκφράζει:

·         Τη διάρθρωση των υπηρεσιών, τμημάτων και τομέων (που βρίσκεται η κάθε υπηρεσία στη διοικητική ιεραρχία)

·         Τη διάρθρωση της επικοινωνίας (πως διασυνδέονται πληροφοριακά οι διάφορες υπηρεσίες)

·         Τη σύνδεση των επαγγελματικών ρόλων (τίτλοι που περιγράφουν τι κάνει το προσωπικό στις διάφορες υπηρεσίες)

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ

v  Δ/νση Φύλαξης Πληροφόρησης και Πάταξης της Αρχαιοκαπηλίας με τρία τμήματα: α) Φύλαξης – Ασφάλειας β) Πληροφόρησης – Εκπαίδευσης γ) Πάταξης της Αρχαιοκαπηλίας

v  Σε κάθε Εφορεία να υπάρχει Τμήμα Φύλαξης Πληροφόρησης

v  Σε κάθε επισκέψιμο χώρο ή Μουσείο να θεσμοθετηθεί η θέση του Αρχιφύλακα, ο οποίος θα προΐσταται αξιοκρατικά, όπως προβλέπεται από τις διατάξεις του Νόμου υπ’ αριθμ. 3528/07 (ΦΕΚ 26/ Α/9-2-2007): «Κύρωση του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.»

Οι Προϊστάμενοι όλων των βαθμίδων να είναι αναλόγων τυπικών προσόντων, προερχόμενοι από τον κλάδο μας και να συσταθούν οι αναγκαίες θέσεις ΠΕ/ΤΕ.

Η Διοίκηση, όπως προαναφέρθηκε εκτενώς είναι άσκηση δραστηριότητας από αρμόδια όργανα προς επιδίωξη συγκεκριμένου σκοπού. Με τον όρο αρμοδιότητα χαρακτηρίζεται ο καταμερισμός δραστηριοτήτων κατά κάποιο σύστημα τάξης, όπου στην ουσία σημαίνει καταλληλότητα η οποία βασίζεται στις γνώσεις και την εμπειρία. Οι αρχαιοφύλακες λόγω του αντικειμένου της εργασίας τους, των γνώσεων, της εμπειρίας και της εξειδίκευσής τους είναι οι πλέον αρμόδιοι-κατάλληλοι να στελεχώσουν τις θέσεις αυτές. Αποτελούν έναν από τους βασικούς πυλώνες προστασίας και εύρυθμης λειτουργίας των Μουσείων και των Αρχαιολογικών Χώρων.

Η προστασία και η ανάδειξη της Πολιτιστικής μας κληρονομιάς επιβάλλεται για λόγους ηθικής σημασίας αλλά παράλληλα και για λόγους συμφέροντος. Τα έργα του Πολιτισμού αποτελούν το επιστέγασμα της ιστορικής διαδρομής ενός λαού και δηλώνουν την πολιτισμική ιδιαιτερότητά του. Ως τέτοια αποτελεί καθήκον και υποχρέωση να τα προστατεύσουμε, να τα συντηρήσουμε και να τα παραδώσουμε στις επερχόμενες γενιές. Αλλά και ως πηγή πλουτισμού πρέπει να προστατεύονται καθώς με την επαρκή φύλαξη, την εύρυθμη λειτουργία και τη σωστή ανάδειξή τους είναι δυνατόν να λειτουργούν ως πόλος έλξης αναρίθμητων επισκεπτών και ως προϋπόθεση οικονομικής ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών και της εθνικής οικονομίας.

Ωστόσο, ο τρόπος διοίκησης που αφορά στην ασφάλεια, φύλαξη και λειτουργία των Μουσείων και των Αρχαιολογικών Χώρων, όπως γίνεται έως και σήμερα, δεν ανταποκρίνεται πλέον στις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί και στις αυξημένες απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Οι αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων του παρελθόντος, η έλλειψη δομής στον κλάδο μας που επιφέρει ανάθεση αρμοδιοτήτων σε άλλους κλάδους της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού, επιβαρύνουν και δυσχεραίνουν σημαντικά την σωστή λειτουργία των Μουσείων και των Αρχαιολογικών Χώρων και είναι απόρροια ενός αποτυχημένου μοντέλου διοίκησης. Μέσα σ’ αυτό το παρωχημένο σύστημα, εντάσσονται και ατυχή περιστατικά ως συνέπειες των πολλών τρωτών σημείων του και επιβεβαιώνουν με έμφαση την οικτρή αποτυχία του.

Είναι αδήριτη ανάγκη λοιπόν, να μας δοθούν τα κατάλληλα εφόδια προκειμένου να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις νέες, σύγχρονες συνθήκες, πάνοπλοι για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της νέας εποχής.

Σε μια τέτοια ολοκληρωμένη προσπάθεια αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των Μουσείων και των Αρχαιολογικών Χώρων θέλουμε και ευχόμαστε να είμαστε μαζί. Σε κάθε περίπτωση δεν θα επιτρέψουμε την περαιτέρω συρρίκνωση, υποβάθμιση και διάλυση τους.

Η Δημοκρατική Συνεργασία Αρχαιοφυλάκων θα δώσει αυτή τη μάχη μέχρι τέλους με γνώμονα την πρόοδο και με το βλέμμα στο μέλλον. Κάθε άλλη στάση καταδικάζει την Πολιτιστική μας κληρονομιά στην οπισθοδρόμηση και τη λήθη του παρελθόντος.

Έτσι πέρα από κάθε σκοπιμότητα, η πολιτιστική κληρονομιά για εμάς τους αρχαιοφύλακες παραμένει δάσκαλος και οδηγός, η εσωτερική μας δύναμη, η ευσυνειδησία και η υπερηφάνεια μας.

Δημοκρατική Συνεργασία

Αρχαιοφυλάκων πηγή: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΑΡΧΑΙΟΦΥΛΑΚΩΝ Δικτυακός τόπος: www.neapnyka.gr e-mail: neapnyka@gmail.com